| |
Lược
sử Giáo xứ Hoa Châu
Nguồn : Trang Web Giáo hạt Phú Yên
I. VỊ TRÍ ĐỊA LƯ
Phần đất thuộc giáo xứ Hoa Châu ngày nay gồm các xă Hoà Phú, Hoà
Phong, Sơn Thành của huyện Tuy Ḥa và xă Sơn Giang của huyện Sông
Hinh. Trên trục quốc lộ IA từ Bắc vô Nam, qua hết cầu Đà Rằng đến
thị trấn Phú Lâm. Tại ngă ba Phú Lâm, theo đường tỉnh lộ số 01 lên
miền núi Phú Yên khoảng 20 km, vừa qua khỏi nhà máy đường và cầu
Đồng Ḅ , nhà thờ Hoa Châu với ngọn tháp cao ḥa ḿnh giữa cư dân
bên trái đường tỉnh lộ.
II. ĐÔI D̉NG LỊCH SỬ :
Theo báo cáo của Thánh Giám Mục tử đạo Cuénot Thể gởi về Hội Thừa
Sai Balê năm 1850 có ghi Hoa Châu 79 giáo dân, thuộc Nam Phú yên.
Sau phong trào Văn Thân các linh mục hiện diện trở lại tại vùng Nam
Phú Yên và đặt cư sở tại Hoa Vông. Hoa Châu là một giáo điểm được
các linh mục từ Hoa Vông đến chăm sóc mục vụ.
Năm 1890 cha Phục, phụ tá cha Guitton được trao phó chăm sóc các
giáo điểm Đất Đỏ (thuộc xă Sơn Thành), Đồng Cam và Hoa Châu. Cuối
tháng 08/1899 cha Giuse Dụng đến Hoa Châu thay thế cha Phục. Tháng
01/1904 cha Trần Huấn vừa mới thụ phong linh mục được bổ nhiệm làm
phụ tá cho cha Marius Julien Jean ở Hoa Vông, cha Huấn đến Hoa Châu
thay thế cha Phục, cha Phục về Mằng Lăng. Năm1911 Cha Huấn đổi đi
Tịnh Sơn, cha F.x. Ban đến thay thế. Một năm sau Cha F.x. Tuyên được
bổ nhiệm làm phụ tá cho cha Lalanne ở tại Hoa Vông. Từ ngày 18/02
đến 16/04/1914 Đức cha Jeanningros thăm viếng mục vụ và thêm sức tại
Phú Yên , trong cuộc thăm viếng nầy Đức cha đă đến Hoa Châu và ban
bí tích Thêm sức vào ngày Chúa Nhật 22/03/1914. Đây là sự kiện trọng
đại đối với Hoa Châu, lần đầu tiên đón tiếp vị chủ chăn, đánh dấu
bước trưởng thành của cộng đoàn tín hữu Hoa Châu. Tháng 10/1916 cha
Tuyên đổi đi Trà Kiệu, Hoa Châu được chăm sóc mục vụ từ Cha Huấn ở
Tịnh Sơn. Đến năm 1927 cha Tôma Triều được bổ nhiệm làm cha sở đầu
tiên của Hoa Châu, sự kiện nầy là bước ngoặc trưởng thành của cộng
đoàn Hoa Châu, cùng hiện diện họp mặt lần đầu tiên với các giáo xứ
trong bảng thống kê của giáo phận năm 1926-1927, riêng Phú Yên có :
Mằng Lăng 1276 giáo dân, Hoa Vông 636, Đồng Tre 351, Trà Kê 496,
Tịnh Sơn 354, Hoa Châu 238, Sông Cầu 197 ( Mm. 1927, p.30 tt , 124).
Tiếp nối cha Triều có cha Giacôbê Thuận, cha Augustinô Th́n. Từ
08/1943 đến 1945 có cha Simon Tôn . Từ 1945 đến 1953 có Cha Phaolô
Vơ Hữu Tư, cha Phêrô Lê Đức Châu (Trà Kiệu). V́ chiến tranh, cha
Châu phải về B́nh Định, sau hiệp định Genève ngài trở lại Hoa Châu
đến năm 1959 ngài được bổ nhiệm đi Quảng Nam.
Giữa năm 1955 cha Augustinô Thái Văn Bài và cha Gioanbaotixita
Nguyễn Quang Minh từ giáo phận Vinh dẫn đưa một số giáo dân đến lập
nghiệp trên vùng đất thuộc giáo xứ Hoa Châu , nơi lập nghiệp nầy
được gọi là Tân Lập. Sau khi cha Châu đi Quảng Nam th́ Tân Lập nhập
với Hoa Châu và lấy tên là Hoa Châu-Tân Lập do cha Minh quản nhiệm,
cha Bài đă về Đà Nẵng dưỡng bệnh từ tháng 12/1958 và qua đời lúc 12
giờ 50 ngày 02/09/1960 tại Đà Nẵng (Thông tin số 18 trang 13).
Năm 1965, do chiến tranh, cha Minh đưa dân di tản vào Cam Ranh
lập xứ Hoà Yên thuộc xă Cam Đức, Cam Ranh, Khánh Hoà. Hoa Châu trở
thành hoang phế đến năm 1975.
Chiến tranh vừa kết thúc, Đức Giám Mục bổ nhiệm Cha F.X. Trần Hoà
về làm quản xứ Hoa Châu. Lúc bấy giờ nhà thờ, nhà xứ Hoa Châu là
cảnh hoang phế đổ nát. Cha Hoà ở tại Phú Lâm với chiếc xe đạp mini
hằng ngày lên xuống Hoa Châu – Phú Lâm gầy dựng lại cơ sở Hoa Châu.
Cha dùng gạch ngói gỡ từ 3 pḥng học ở Phú Lâm đưa lên Hoa Châu, xây
và lợp lại ngôi trường cũ dài 12m, rộng 8m, một nữa làm nhà nguyện,
một nữa làm pḥng ở và sinh hoạt giáo xứ. V́ nhu cầu giáo dân ngày
càng đông, Cha Sở xây thêm một dăy nhà nối tiếp dài 11 mét làm pḥng
ở, pḥng sinh hoạt giáo xứ . Phần 12m x 8m dùng làm nhà nguyện.
Trước năm 1975, Phú Lâm là một giáo điểm truyền giáo của giáo xứ
Đông Mỹ. Năm 1962 Cha F.X. Trần Hoà, phụ tá Cha Sở Đông Mỹ, đến Phú
Lâm làm lễ ở nhà giáo dân, Năm 1964 Cha Hoà làm Cha Sở Đông Mỹ, sau
đó ngài xây một nhà nguyện diện tích 96m2. Đến năm 1970, số giáo dân
các vùng quê tập trung về thị trấn Phú Lâm, Cha Hoà phải xây một
ngôi nhà đa dụng, tầng trệt làm pḥng học, tầng trên làm nhà nguyện,
mỗi tầng có diện tích 260m2. V́ Hoa Châu đang cảnh đổ nát nên Phú
Lâm được chọn làm cư sở của ngài. Kể từ đây Phú Lâm trở thành họ
nhánh của giáo xứ Hoa Châu. Ngày nay giáo dân tại Phú Lâm khoảng 180
người. Tháng 10/2001 Phú Lâm được trao lại cho Đông Mỹ, Cha Ḥa đến
ở thường xuyên tại Hoa Châu.
Năm 1996, cha Ḥa khởi công xây dựng và hoàn thành ngôi nhà thờ
khang trang hôm nay với sự cộng tác nô nức của bà con giáo dân,
khánh thành ngày 05/08/1997. Thuở đầu, nhà thờ Hoa Châu được làm tạm
thời bằng mái tranh vách đất tại soi Thạch Bàn, bên bờ sông Đà Rằng
(sông Ba) cách phía sau ngôi nhà thờ hôm nay khoảng hơn 01km. Theo
lời viết của ông Simon Trần Nhơn trong tộc phả họ Trần ở Tuy Hoà th́
thời cha Trần Huấn ở Hoa Châu, nhà thờ và nhà vuông Hoa Châu đă được
ngài lợp ngói, nhà thờ nhánh Đồng Lân và Lạc Chỉ c̣n mái tranh. Khi
Cha Tư làm quản xứ ngài đă sửa lại ngôi nhà thờ nầy. Ḍng nước sông
dần dần xâm thực soi Thạch Bàn, dân cư phải di dời vào phía trong,
nhà thờ cũng không tồn tại với ḍng nước . Cha Châu xây dựng nhà thờ
mới bằng vật liệu rắn chắc gạch ngói tại vị trí hôm nay, nhà thờ nầy
hoàn thành năm 1956, trong chiến tranh (1965-1975) bị bom đánh sập
chỉ c̣n lại mặt tiền và tháp chuông được cha Ḥa giữ lại cùng kết
cấu với nhà thờ mới hôm nay.
Số giáo dân tại Hoa Châu gia tăng với con số 90 giáo dân vào năm
1975 tăng lên 785 vào năm 2001. Tính cả họ nhánh Sơn Giang là 964
người.
Họ Sơn Giang thuộc xă Sơn Giang huyện Sông Hinh. Đây là vùng đất
bà con từ Nha Trang đến sinh sống trong chương tŕnh kinh tế mới sau
năm 1975. Năm 1989, Đức Cha Phaolô Huỳnh Đông Các giao cho Cha Hoà
phụ trách số bà con giáo dân trên vùng đất nầy. Lúc đầu chỉ lên
xuống làm lễ trong nhà một người giáo dân. Đến năm 1997 nhà nước thu
hồi 280m2 đất sử dụng của ông Nguyễn Khen đă hiến để làm nhà nguyện
v́ lư do : Đất gia cư không được dùng xây cất nơi thờ tự. Vào 05/0 9
/1997 nhà nước giao 510m2 đất trên một g̣ cao thoáng mát, thuộc thôn
Vĩnh Lương, xă Sơn Giang để xây dựng nhà nguyện. Nhà nguyện đă được
xây dựng và mừng lễ khánh thành vào ngày 01/05/ 2002.
Số giáo dân tại họ Sơn Giang hiện nay có 179 người, nguồn kinh tế
nhờ vào mía đường.
Trong bài giảng lễ khánh thành nhà nguyện Sơn Giang Đức giám mục
đă nhắn nhủ bà con giáo dân:“....công khó, mồ hôi của anh chị em đă
làm cho đất sỏi đá cằn khô này có được vị ngọt của mía đường....anh
chị em cũng hăy nổ lực, hăy chắt chiu những giây phút cầu nguyện,
những việc làm bác ái để biến đời sống khổ nhọc của anh chị em trở
nên vị ngọt của t́nh yêu, trở thành chứng tá cho Chúa...”
Cộng đoàn giáo dân giáo xứ Hoa Châu cùng nắm tay nhau, đang nắm
tay nhau sống đạo-truyền giáo trong quan tâm chăm nom của cha quản
xứ và sự trợ giúp của cộng đoàn các nữ tu ḍng Thánh Phaolô thành
Chartres. Xin cho chúng tôi lời nguyện cầu.
Nguồn : Trang Web Giáo hạt Phú Yên
|
|
